Thờ Cúng | Tín ngưỡng thờ cúng

Cách thức cúng lễ khai trương cho những người làm ăn

Cửa hàng, nhà xưởng… đều nằm trên đất do vị Thổ Thần nơi đó cai quản, nên khi khai trương phải làm lễ xin phép để được phù hộ cho việc làm ăn được thuận buồm xuôi gió, phát đạt…

* Lễ cúng

– Lọ hoa đồng tiền, 5 loại trái cây (có quả dừa), 3 đĩa xôi, 3 chén chè, 3 chén nước, 2 cây đèn cầy, vàng bạc đại 2 miếng, 3 nén hương, trầu cau…

– Bánh ngọt, gạo muối, tiền xâu chuỗi (1 xấp).

* Lời khấn:

Tịnh pháp giới chân ngôn: Ôm lam, ôm sĩ lâm (7 lần).

Án Thổ Địa chân ngôn: Nam mô tam mãn đa, một đà nẫm, án, độ rô độ rô, địa vĩ, ta bà ha (7 lần).

Hôm nay là ngày… tháng …năm… con tên là …tuổi …, đang cư ngụ tại hộ khẩu thường trú (tạm trú )…số phường … quận…

Con xin thành tâm thiết lễ kim ngân vàng bạc, hương đăng, trà quả, bánh trái. Con xin kiến chủ vị Tài Thần, Phúc Thần, Ông Chủ Đất, bà chủ Đất, người khuất mặt ở nơi đây …(địa chỉ chỗ bán hàng ). Ngày khai trương này, cũng như mãi mãi, con đều làm ăn phát đạt, mua may bán đắt …lợi lộc dồi dào …

* Chú ý:

– Lễ vật cúng dùng được.

* Giải thích ý nghĩa các thần chú:

Thần chú là mật chú của chư Phật

1/ Ôm lam, ôm sĩ lâm:

– Thế giới ta rất dơ uế, muốn Chư Thiên cõi trên chứng giám, hoặc các chúng hữu tinh thọ dụng thức ăn, chúng ta bắt buộc phải tụng chú này. Trì chú này thân, tâm, cảnh vật đều được thanh tịnh, sạch sẽ. Nếu ai đọc tụng chú này sẽ được ba nghiệp trong sạch, các tội chướng đều tiêu tan, các công đức hết thảy thành tựu.

2/ Chú án Thổ địa

Nam mô tam mãn đa một đà nẫm, án độ rô, độ rô, địa vĩ ta bà ha.

– Khi tụng chú Đại Bi, hoặc tụng kinh ở nhà, nhớ là phải tụng chú này. Ta đọc Thần chú này, có nghĩa: “Xin hai ông an tọa, hoan hỉ , đây là chư Thiên …”.

Bài văn cúng, khấn lễ khai trương khác được nhiều người sử dụng

– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư phật mười phương.

– Con kính lạy Quan Đương niên Hành khiển Thái tuế đức Tôn thần.

– Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.

– Con kính lạy các Ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần định phúc Táo quân, chư vị Tôn thần.

– Con kính lạy các Thần linh cai quản trong khu vực này.

Tín chủ (chúng) con là:……………………………………….

Hôm nay là ngày…. Tháng…năm…, tín chủ con thành tâm sắm sửa lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án, lòng thành tâu rằng: tín chủ con xây cất (hoặc thuê được) một ngôi hàng ở tại xứ này (địa chỉ)…..( nếu là cơ quan, công xưởng thì khấn là tín chủ con là con là Giám đốc hay Thủ trưởng cùng toàn thể công ty), nay muốn khai trương khởi đầu việc kinh doanh (hoặc sản xuất) phục vụ nhân sinh, phục vụ sinh hoạt. Do đó chúng con chọn được ngày lành tháng tốt sắm sanh lễ vật cáo yết Tôn thần dâng cùng Bách linh……. cúi mong soi xét.

Chúng con xin kính mời quan Đương niên quan Đương cảnh, quan Thần linh Thổ địa, Định phúc Táo quân cùng các ngài địa chúa Long Mạch cùng tất cả Thần linh cai quản khu vực này linh thiêng giáng hiện trước hương án, thụ hưởng lễ vật, chứng giám lòng thành. Cúi xin các vị phù hộ cho chúng con buôn bán hanh thông,là ăn thuận lợi, lộc tài vượng tiến, cần gì được nấy, nguyện gì cũng thành.

Tín chủ lại mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ cùng chư Hương linh y thảo phụ mộc ngụ trong khu vực này, xin hãy tới đây thụ hưởng lễ vật, phù trì cho tín chủ con làm ăn buôn lán gặp nhiều may mắn.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì./.

thocung.net – Sưu Tầm

Văn khấn lễ dâng sao giải hạn

Nam mô a di Đà Phật!

Kính lạy đức Hữu Thiên chí tôn Ngọc Hoàng Thượng đế

Kính lạy Đức Tả Nam Tào lục ty duyên thọ tinh quân. Đức Hữu Bắc Đẩu cửu hàm giải ách tinh quân

Kính lạy các Ngài Thành Hoàng bản thổ, Long Mạch Chính Thần.

Hôm nay là ngày rằm tháng Giêng năm . . .

Thí chủ chúng con là . . . . . . . . . .

Ngụ tại : . . . . . . . . . .

Trước án tọa liệt vị cao minh, tinh quân, chư hầu. Xin kính báo:

Nhân lễ Nguyên Tiêu

Tuân theo nếp cũ

Gia đình tín chủ

Sắm biện lễ nghi

Cúi mong chư vị

Chấp kỳ bạc lễ

Phù hộ độ trì

Giải trừ vận hạn

Điều lành đem đến

Việc dữ đẩy xa

Mệnh vị an cư

Thân cung khang thái

Chúng con chí thiết kêu cầu, kính mong bề trên chấp lễ chấp bái, mở rộng đèn trời soi xét.

Cẩn cáo./.

Một bài văn khấn dâng sao giải hạn khác

Nam mô a di Đà Phật!

Hôm nay ngày rằm tháng Giêng năm . . . . . .

Tín chủ chúng con là : . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ngụ tại: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Chúng con thành tâm có lời kính mời:

Nhật cung Thái Dương Thiên Tử tinh quân

Nguyệt cung Thái Âm Hoàng Hậu tinh quân

Nam Tào Bắc Đẩu tinh quân

Thái Bạch, Thái Tuế tinh quân

Bắc Cực Tử vi Đại Đức tinh quân

Văn Xương Văn Khúc tinh quân

Nhị Thập Bát Tú, Ngũ Hành tinh quân

La Hầu Kế Đô tinh quân

Giáng lâm trước án nghe lời cẩn tấu:

Ngày rằm Nguyên Tiêu, theo lệ trần tuc, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án, kính mời các vị lai lâm hâm hưởng, phù hộ cho toàn gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận, trên bảo dưới nghe

Đèn trời xán lạn

Chiếu khắp cõi trần

Xin các tinh quân

Lưu ân lưu phúc

Lễ tuy mọn bạc

Lòng thành có dư

Mệnh vị an cư

Thân cung khang thái

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!./.

Một bài văn khấn khác như sau:

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy chín phương trời, Mười phương chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con lạy Chư vị Tinh Quân, Nam Tào, Bắc Đẩu tinh quân

Con lạy đức Thiên Quang đương niên . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hôm nay là ngày . . . . tháng . . . . năm . . . . . . .

Tín chủ con là: . . . . . tuổi . . . . .

Ngụ tại thôn . . . . . . . xã (phường) . . . . . . . huyện (thành phố) Tỉnh . . . . . . . nước Việt Nam cộng hòa xã hội chủ nghĩa.

Năm nay là năm . . . . . . . con gặp sao chiếu mệnh . . . . . . .

Nhân dịp đầu năm, ngày rằm tháng Giêng

Tín chủ nhất tâm, sửa biên lễ mọn

Trai bàn tỉnh quả, minh y kim ngân

Trà tửu, phù lưu. Hàn âm trư nhục (thịt gà, thịt lợn)

Cúi mong chư vị, bạc lễ chấp kỳ

Giải hạn nhân tinh, giáng trần ban phúc

Cho gia đình con khang ninh trường thọ

Vận hạn tiêu tan, gia nội hạnh xương

Chúng con chí thiết thành, một lòng bái lạy.

Cần tấu./.

thocung.net-theo Nguyễn Quốc Thái

Lễ dâng sao giải hạn đầu năm vào ngày tết Nguyên Tiêu

Ông bà ta xưa cho rằng, hằng năm mỗi người có một sao chiếu mệnh. Mỗi năm, mỗi người có một ngôi sao chiếu mệnh như: La Hẩu, Thổ Tú, Thủy Diệu, Thái Bạch, Thái Dương, Thái Âm, Mộc Đức, Vân Hán, Kế Đô. Nhưng tuy cùng độ tuổi mà nam nữ có sao khác nhau. Đơn cử 28 tuổi Nam thì là sao La Hầu, nữ là sao Kế Đô… Tất cả có 9 ngôi sao chiếu mệnh và cứ sau 9 năm sao đó lại chiếu vào mệnh của mình. Do vậy Nam ở các độ tuổi 10, 19, 28, 37, 46, 55,84, 73, 82 đều là sao La Hầu, còn Nữ ở những tuổi ấy lại chịu sao Kế Đô. Các sao chiếu mệnh gồm sao: Thái Dương, Thái Âm, Mộc Đức, Vân Hán, Thổ Tú, Thái Bạch, Thủy Diệu, La Hầu, Kế Đô. Các sao này cũng có sao tốt, sao xấu, nên người ta phải làm lễ dâng sao để giải trừ hạn ách, tật bệnh. Song các sao xuất hiện trong tháng vào các ngày khác nhau lại có hình thức khác nhau nên việc làm lễ phải chọn ngày, dùng số lượng nến, lập bài vị và màu sắc phải phù hợp lại phải thiết kế ban thờ cho đúng hướng.

Đây là chia sẻ về cách cúng sao giải hạn cho ngày Tết Nguyên Tiêu

Người chịu sao La Hầu thì phải làm lễ vào ngày mùng 8 hằng tháng, thắp 9 ngọn đèn (theo hình sao) bài vị màu vàng và ghi “ Thiên cung thần chủ La Hầu Tinh quân” ban thờ quay về hướng Nam lễ về hướng Bắc.
Người chịu sao Kế Đô thì dâng sao vào ngày 18 hàng tháng, thắp 21 ngọn nến, (Xếp theo hình sao) bài vị màu vàng ghi dòng chữ “ Địa cung thần vỹ Kế Đô tinh quân” lạy về hướng tây.
Sao Thái Dương thì ghi Nhật cung Thái Dương Thiên Tử tinh quân . Lễ ngày 27 hàng tháng, thắp 12 ngọn nến, bài vị màu vàng lạy về hướng Đông.
Sao Thái Âm thì lễ vào ngày 26 hàng tháng, thắp 7 ngọn nến, bài vì màu vàng ghi “ Nguyệt cung Thái Âm Hoàng Hậu tinh quân” lạy về hướng Tây.
Sao Mộc Đức lễ vào ngày 25 hàng tháng, thắp 20 ngọn nến, bài vị màu xanh ghi “ Đông Phương Giáp Ất Mộc Đức tinh quân”, lạy về hướng đông.
Sao Vân Hán dâng vào ngày 29 hàng tháng, thắp 15 ngọn nến, bài vị màu đỏ đề “ Nam Phương Bính Đinh Hỏa Đức tinh quân”, lạy về hướng Nam.
Sao Thổ Tú lễ vào ngày 19 hàng tháng thắp 5 ngọn nến, bài vị màu vàng ghi “ Trung Ương Mậu Kỷ Thổ Đức tinh quân, lạy về hướng Tây.
Sao Thái Bạch, lễ vào ngày 15 hàng tháng, thắp 8 ngọn nến. Bài vị màu trắng đề “ Tây phương canh tân kim đức Thái Bạch kim tinh” , lạy về hướng Tây.
Sao Thủy Diệu, làm lễ vào ngày 21 hàng tháng, thắp 7 ngọn nến, bài vị màu đen ghi “Bắc Phương Nhâm Quý Thủy Đức tinh quân”, lạy về hướng Bắc

Phần lễ vật thì tùy lòng gia chủ, song bài vị ghi thế nào thì văn khấn ghi như thế và khi lễ xong hóa vàng, hóa luôn cả văn khấn bài vị.

Sắm lễ:

Lễ Nghinh, Tiễn được tiến hành thường kỳ vào những ngày quyết định của các tháng trong năm. Tuy vậy, dù sao nào chiếu mệnh thì vào ngày rằm tháng giêng, người ta thường làm lễ dâng, sắm đủ phẩm lễ, đủ số lượng các đèn nến mỗi sao cần nghinh tiễn. Bài vị được thiết lập trên giấy, có màu tương ứng với ngũ hành của từng sao.

Cúng sao thường lập đàn tràng tam cấp. Cấp trên cúng Trời, Phật, Tiên, Thánh. Cấp giữa cúng vị sao thủ mệnh và cấp dưới cùng cúng Bá thí cho chúng sanh. Nhưng có nơi chỉ cúng sao thủ mệnh, không phải lập đàn tam cấp như trên. Tiết rằm tháng giêng tại các đền chùa cũng thiết lập đàn tràng dâng sao giải hạn, để trừ các tai ách cho dân làng, đường phố.

Rằm tháng Giêng là ngày vía của Phật, ngày vía của Thiên Quan, đồng thời là dịp lễ đầu xuân nên các dòng họ thường tổ chức tế Tổ, hoặc tế cáo Tổ. Các tư gia đều sửa cúng Gia tiên hoặc ra đền chùa dâng hương, do vậy mà tất cả các làng xã, đường phố nhân dân chuẩn bị mua sắm lễ vật, hoa tươi … khá tấp nập. Người ta còn tìm mua loại gà lễ (loại trên 1 kg) để sắm sửa mâm xôi con gà cho đàng hoàng, hy vọng trong năm mọi sự được toại nguyện…

thocung.net-theo Nguyễn Quốc Thái

Lễ Thượng Nguyên (Tết Nguyên Tiêu – Lễ rằm tháng Giêng)

Ngày rằm tháng Giêng còn gọi tiết “Thượng Nguyên” hay “Nguyên Tiêu”. Theo các tài liệu của Trung Hoa thì ngày rằm Tháng Giêng, là tháng đầu trong năm, nhân trăng sáng, tiết trời ấm áp nhà vua cho mở tiệc mời các quan trạng dự tiệc ngắm trăng, thưởng hoa đồng thời ngâm vịnh thơ ca nên còn gọi là Tết Trạng Nguyên. Người ta còn tổ chức bơi thuyền có treo đèn, kết hoa, hoặc tổ chức các trò vui dưới đêm rằm trăng sáng. Có người cho rằng rằm tháng Giêng là ngày vía của Thiên quan nên tại các đền chùa thường làm lễ dâng sao giải hạn đầu năm. Lại có sách cho rằng ngày rằm tháng Giêng là ngày vía của Đức Phật A-di-Đà nên các tín đồ nô nức lên chùa lễ Phật: “Lễ cả năm, không bằng lễ rằm tháng Giêng”.

SẮM LỄ:

Ngày tết Nguyên Tiêu các gia đình thường sắm hai lễ cúng: lễ cúng Phật và lễ cúng Gia tiên.

Gia chủ có thể lập đàn tràng tại gia để làm lễ giải hạn.

Cúng Phật là mâm lễ chay tinh khiết

Cúng Gia tiên là mâm lễ Mặn với đầy đủ các món ăn ngày tết, tinh khiết.

Các vật phẩm khác như:

Hương hoa vàng mã;
Đèn nến;
Trầu cau;
Rượu

VĂN KHẤN TẾT NGUYÊN TIÊU

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ chư vị tôn thần.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ Địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
Con kính lạy các ngài Ngũ Phuong, Ngũ thổ Long Mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân cùng tất cả các vị Thần linh cai quản ở trong xứ này.
Con kính lạy Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Thúc Bá, Huynh Đệ, Cô di Tỷ muội, họ nội họ ngoại . . . . . .

Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm . . . . . .

Tín chủ (chúng) con là . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ngụ tại : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hôm nay là ngày rằm tháng Giêng năm . . . . . gặp tiết Nguyên Tiêu, tín chủ con lòng thành, sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành Hoàng, chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Ngài bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài linh thiêng nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật

Chúng con kính mời các vị Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị hương linh Gia tiên nội ngoại họ . . . nghe lời cầu khẩn, kính mời của con cháu, giáng về chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ con lại kính mời Ông bà Tiền chủ, Hậu chủ tại về hưởng lễ vật, chứng giám lòng thành phù hộ, độ cho gia đình chúng con được vạn sự tốt lành. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng an bình.

Nam mô a di Đà Phật!

-0-0-0-

Theo một số sách địa chí của Việt Nam thì từ trưa ngày 14 đến hết đêm rằm tháng Giêng có lệ treo đèn kết hoa, thường gọi là hội hoa đăng. Vào dịp này người ta làm đèn đủ các kiểu, có cả đèn kéo quân, đèn “Phụng Tổ”, đèn “Phụng Thần”. Trên đèn người ta trổ các dòng chữ phản ánh ước muốn hoặc cầu mong Thánh thần phụ hộ như : “Nhất bản vạn lợi” (một vốn bốn lời), “Phong điều vũ thuận” (mưa thuận gió hòa), “Hải yến Hà thành” (sông trong biển lặng).

Cũng có người làm đèn để chúc mừng nhau nên tạo chữ “Bách phúc lai thành” (mọi phúc đều nên), hay “ Nhân khang vật thịnh” (Người yên của nhiều)… Riêng đèn “phụng Thần”, “phụng Phật” đều hết ngày rằm thì đem hóa giá, ai mua được phải khao làng. Có những đèn của bạn bè thân thiết chúc nhau thì đêm 14 tự động đem đến treo ở cửa nhà bạn, do vậy ngày hội hoa đăng khá sôi động, vui vẻ. Bởi một số người quan niệm là ngày vía Thiên quan nên những tư gia có điều kiện thường làm “lễ dâng sao” mong cho tai ách trong năm được giải trừ./

Văn Khấn Lễ Tạ

Kính lạy Ngài Đương niên Đại vương, Ngài Phán quan.

Kính lạy đức bản cảnh Thành hoàng cùng các ngài Thổ địa, Táo quân, Long mạch Tôn thần.

Lạy các cụ Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Các vị Cô Di, Tỷ muội, Thúc Bá Huynh Đệ nội, ngoại…

Hôm nay là ngày … tháng Giêng năm …

Tín chủ chúng con … ở tại tỉnh … huyện (thành phố)… Xã (phường)… thôn (phố)…

Nhân lễ hóa vàng (tết Khai Hạ) chúng con thành tâm sửa lễ gồm hương hoa, trà tửu, phù lưu, quả phẩm cùng lễ mặn, kim ngân minh y (vàng mã) cung trần trước án, kính cáo, kính thỉnh chủ vị giá lâm:

Tiệc xuân đã mãn

Nguyên Đán đã qua

Nay xin lễ tạ Tôn thần

Lễ kính Tiên linh về âm giới

Kim ngân xin thiêu hóa

Gọi chút lòng trước chư vị tọa tiền

Kính xin chư vị:

Lưu phúc lưu ân

Phù hộ độ trì

Cháu con nội ngoại

Gia cảnh bình an

Toàn gia thịnh vượng

Tâm thành lễ bạc kính dâng

Lượng cả xét soi,

Cúi xin chứng giám

Cẩn cáo./.

Văn khấn Thần linh trong nhà (Ngày mồng Một Tết)

Nam mô a di Đà Phật!

– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

– Con kính lạy Đức Đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.

– Con kính lạy Phật Trời, Hoàng thiên Hậu Thổ.

– Con kính lạy Chư vị Tôn thần.

Tín chủ (chúng) con là : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ngụ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tại: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hôm nay là ngày mồng Một tháng Giêng năm . . . . . nhằm ngày tết Nguyên Đán đầu năm, giải trừ gió đông lạnh lẽo, hung nhiệt tiêu tan, đón mừng Nguyên Đán xuân thiên, mưa móc thấm nhuần, muôn vật tưng bừng đổi mới.

Nhân ngày năm mới, tín chủ con sắm sửa hương hoa, cơm canh lễ vật bày ra trước án, dâng cúng Thiên Thần. Cúi xin đức Tôn thần, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, hưởng thụ lễ vật. Nguyện cho gia chủ chúng con mọi người sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng. Mong ơn đương cảnh Thành hoàng, đội đức Tôn thần bản xứ phù hộ độ trì cho gia chủ năm tới tấn tài tấn lộc, gặp nhiều may mắn, tai qua nạn khỏi. Đầu năm chí giữa, nửa năm chí cuối, sự nghiệp hạnh thông, sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin chứng giám, phù hộ độ trì.

Nam mô a di Đà Phật!

Từ ngày mùng 2, 3 thì mọi người đi chúc tết anh em họ hàng, hàng xóm láng giềng hoặc đi lễ bái cầu may, cầu tài cầu phúc, có người lại đi vãn cảnh ở đền, chùa, từ đường…

Kể từ ngày mùng 4 trở đi có làm lễ hóa vàng đưa tiễn Tổ tiên (tùy từng nhà lựa chọn ngày tốt để làm lễ). Đầu năm từ 10 đến 20 thường có tết xuân ở đền miễu. Nhà nào dựng cây nêu thì chọn ngày tốt của tuần đầu để hạ nêu (tháng có 3 tuần là tuần đầu, tuần giữa, tuần cuối). Ngày lễ hạ nêu còn gọi là lễ hóa vàng, cũng có nơi gọi tết Khai hạ. Đây là dịp dâng hoa bế mạc của tết Nguyên Đán. Người xưa cho ngày mùng 7 tháng giêng là ngày của loài người (nhân nhật). Theo “phương sóc chiêm thú” cùng một số địa chí thì ngày mùng 1 là ngày gà, mồng 2 là ngày chó, mùng 3 là ngày lợn, mồng 4 của giống dê, mồng 5 của giống trâu, mồng 6 của giống ngựa, mồng 7 của giống người, mồng 8 của giống thóc lúa.

Và còn có lệ bói đầu năm, các ngày này nếu đẹp thì người và vật khỏe mạnh, không bị tật dịch, thóc lúa bội thu. Nếu các ngày này thời tiết âm u, mưa gió là xấu. Phải coi chừng mà phòng tránh. Sau khi làm lễ tạ, người ta hạ cây nêu, rồi tụ hội ăn uống, nhất là uống rượu “bách giải” để trừ tật dịch. Đốt pháo để xua đuổi tà ma, cắm cành đào để trừ quái dị.

Ngày nay, người ta hóa vàng không nhất thiết vào ngày mùng 7 tháng Giêng và thường thì sớm hơn, để phù hợp với hoàn cảnh sống và điều kiện công tác miễn sao có lễ tạ Gia tiên, Gia thần và chư vị Thánh Thần, Phật để chứng giám cho tấm lòng, đồng thời hy vọng sự âm phù để được mạnh khỏe, công tác, làm ăn buôn bán tiến bộ, phát đạt.

Tục xưa đối với các gia đình Việt Nam trong dịp tết nguyên đán đều không thể thiếu ngày lễ tạ. Trong suốt dịp tết, việc đèn hương trên bàn thờ phải duy trì đến ngày lễ tạ. Các thức dâng cúng trừ xôi, thịt… dễ thiu, ôi, còn thì đều phải chờ hóa vàng mới hạ lễ. Bởi người xưa quan niệm trong dịp tết các bậc Thần minh và Gia tiên luôn ngự trên ban thờ. Nếu đèn hương để tắt, nhất là hạ lễ vật trước khi lễ tạ là phạm điều bất kính.

Sau khi lễ, việc hóa vàng, tiền của Gia thần hóa trước, vàng của Tổ tiên hóa sau tránh để nhầm lẫn.

SẮM LỄ:

Lễ tạ dâng cúng trong lễ tạ năm mới gồm có:

+ Hương, hoa, nước, quả (ngũ quả)

+ Trầu cau

+ Rượu

+ Đèn, nến

+ Lễ ngọt, bánh kẹo

+ Mâm cỗ mặn: xôi, gà, bánh chưng, các món ăn ngày tết đầy đủ, tinh khiết./.

Lễ tết Nguyên Đán (lễ đầu năm mới)

Tết Nguyên Đán (Tết Cả) là lễ hội lớn nhất trong các lễ hội truyền thống Việt Nam từ hàng ngàn đời nay, là điểm giao thừa giữa năm cũ và năm mới; giữa một chu kỳ vận hành của đất trời, vạn vật cỏ cây. Tết Nguyên Đán Việt Nam từ buổi “khai thiên lập địa” đã tiềm tàng những giá trị nhân văn thể hiện rõ mỗi quan hệ giữa con người với thiên nhiên, vũ trụ qua bốn mùa: xuân – hạ – thu – đông và quan niệm “ơn trời mưa nắng phải thì” chân chất của người nông dân cày cấy ở Việt Nam… Tết còn là dịp để mọi người Việt Nam tưởng nhớ, tri ân tổ tiên, nguồn cội; giao cảm nhân sinh trong quan hệ đạo lý (ăn quả nhớ kẻ trồng cây) và tình nghĩa xóm làng…

Để chuẩn bị đón Tết, mỗi gia đình sắm sửa tranh tết (tranh dân gian, câu đối), hoa quả, đây chính là yếu tố tinh thần cao quý thanh khiết của người Việt Nam trong những ngày đầu xuân.

Miền Bắc có hoa đào, miền Nam có hoa Mai, hoa đào, hoa mai tượng trưng cho phước lộc đầu xuân của mọi gia đình người Việt Nam. Ngoài cành đào, cành mai, mấy ngày tết người ta còn “chơi” cây quất chi chít trái vàng mọng, đặt ở phòng khách như biểu tượng cho sự sung mãn, may mắn, hạnh phúc… Tết trên ban thờ Tổ tiên của mọi gia đình, ngoài các thứ bánh trái đều không thể thiếu mâm ngũ quả. Mâm ngũ quả ở miền Bắc thường gồm có nải chuối xanh, quả bưởi, quả cam (hoặc quít), hồng, quất.

Còn ở miền Nam, mâm ngũ quả là dừa xiêm, mãng cầu, đu đủ, xoài xanh, nhành sung hoặc một loại trái cây khác. Ngũ quả là lộc của trời, tượng trưng cho ý niệm khát khao của con người vì sự đầy đủ, sung túc. Ngày tết, dân tộc ta có nhiều phong tục hay, đáng được gọi là thuần phong như khai bút, khai canh, hái lộc, chúc tết, du xuân, mừng thọ… Từ trẻ tới già ai ai cũng biết, sau đây là một vài phong tục đáng được duy trì phát triển.

Tống cựu nghinh tân: cuối năm quét dọn sạch sẽ nhà cửa, sân ngõ, vứt bỏ những thứ rác rưởi, cùng làng xóm dọn dẹp nhà thờ, lau giặt, cắt tóc, may quần áo mới, trang trí ban thờ, lau chùi bàn ghế ấm chén và mọi thứ thức ăn vật dụng. Con cháu trong nhà từ phút giao thửa trở đi được nhắc nhở không được nghịch ngợm, cãi cọ nhau, không nói tục chửi bậy… anh chị, cha mẹ cũng không quở mắng, tra phạt con em, đối với ai cũng tay bắt mặt mừng, vui vẻ niềm nở, chúc nhau những điều tốt lành.

Hái lộc, xông nhà, chúc tết, mừng tuổi: ai cũng hy vọng một năm mới tài lộc dồi dào, làm ăn thịnh vượng, mạnh khỏe, thành đạt hơn năm cũ. Nhiều nhà tự đi hái lộc ở chốn đình chùa, nơi tôn nghiêm về nhà, tự xông nhà hay dặn trước người “nhẹ vía” mà mình thích đến xông nhà. Nhiều người không tin tục xông nhà nhưng cũng dè dặt, chưa dám đến nhà ai sớm, sợ trong năm mới gia đình người ta xảy ra chuyện gì không hay lại đổ tại mình “nặng vía”. Chính vì vậy, sáng mùng 1 lại ít khách. Sau giao thừa có tục mừng tuổi chúc tết. Trước hết con cháu mừng tuổi ông bà cha mẹ. Ông bà cũng chuẩn bị ít tiền để mừng tuổi con cháu trong nhà và con hàng xóm láng giềng, bạn bè thân thích. Lời chúc tết thường là sức khỏe, phát tài phát lộc, những người năm cũ gặp rủi ro thì động viên nhau “tai qua nạn khỏi” hay “của đi thay người” nghĩa là trong cái họa cũng tìm thấy cái phúc, hướng về sự tốt lành. Nhưng nhìn chung trong những ngày đầu năm, người ta thường kiêng không nói tới điều rủi ro hoặc xấu xa.

Phong tục ngày tết việc biếu quà tết, tỏ ân nghĩa tình cảm, học trò tết thầy giáo, bệnh nhân tết thầy thuốc, con rể tết bố mẹ vợ… quà biếu, quà tết không đánh giá theo giá thị trường. Nhưng cũng đừng nên gò bó câu nệ sẽ hạn chế tình cảm: không có quà ngại không đến.

Ở nước ta, thì dịp đầu xuân thường tổ chức mừng thọ lục tuần, thất tuần, bát tuần, cửu tuần (60, 70, 80, 90 tuổi)… tính theo tuổi mụ. Ngày tết ngày xuân là dịp mọi người đang rảnh rỗi, con cháu tu tập đông vui. Cũng vào dịp đầu xuân, người có chức tước khai ấn, học trò, sĩ phu khai bút, nhà nông khai canh, người buôn bán mở hàng lấy ngày. Sĩ, Nông, Công, Thương “Tứ dân bách nghệ” của dân tộc ta vốn cần cù, ai cũng muốn năm mới vận hội hạnh thông, làm ăn suôn sẻ. Sau ngày mùng Một, dù có mải vui tết cũng chọn ngày “Khai nghề”, “Làm lấy ngày”. Nếu như mùng Một tốt thì chiều mùng Một bắt đầu. Riêng khai bút thì giao thừa xong, chọn giờ Hoàng đạo không kể mùng Một là ngày tốt hay xấu. Người thợ thủ công nếu chưa ai thuê mướn đầu năm thì cũng tự làm cho gia đình một sản phẩm, một dụng cụ gì đó. Người buôn bán, vì ai cũng chọn ngày tốt nên phiên chợ đầu xuân vẫn đông, mặc dầu người buôn bán chỉ bán lấy lệ, người đi chợ phần lớn là đi chơi xuân.

Ngày xưa các gia đình có nề nếp quanh năm cấm đoán con cháu không được cờ bạc rượu chè trong dịp tết, nhất là tối 28, 29; gia đình quây quần bên nồi bánh chưng thì người bố cho phép vui chơi. Tam cúc, cờ gánh, cờ nhảy, cờ tướng, kiệu, chắn, tổ tôm… ai thích trò nào chơi trò ấy. Đến lễ khai hạ, tiễn đưa gia tiên, coi như hết tết thì xé bộ tam cúc, thu bàn cờ tướng, cất bộ tổ tôm hoặc đốt luôn hóa vàng.

Vì sao có tục kiêng hốt rác đổ đi trong ba ngày tết: trong “ Sưu thần ký” có chuyện người lái buôn tên là Âu Minh đi qua hồ Thanh Thảo được thủy thần cho một con hầu tên là Như Nguyên, đem về nhà được vài năm thì trở nên giàu có. Một hôm nhân ngày mùng Một tết, Âu Minh đánh nó, nó chui vào đống rác mà biến mất, từ đó nhà Âu Minh lại nghèo đi. Kể từ lúc đó có tục kiêng không hốt rác ngày tết. Như vậy, ngày mùng Một là ngày đầu năm mới, trước hết phải thắp hương tổ tiên xong xuôi mới về đi việc khác. Trưa mùng Một tết thường các gia chủ làm lễ cúng gia tiên, sau đó mới đi chúc tết, mừng tuổi họ hàng anh em…

Văn khấn tổ tiên (Ngày mồng một tết)

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương lai hà sinh Di Lặc Tôn Phật.
Con kính lạy các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá Thúc Huynh Đệ, đường thượng Tiên linh và các hương hồn nội tộc, ngoại tộc họ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tín chủ (chúng) con là : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ngụ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tại: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nay theo tuế luật, âm dương vận hành, tới tuần Nguyên Đán, đầu xuân năm mới, con cháu tưởng nhớ ân đức Tổ tiên như trời cao biển rộng. Hôm nay ngày mùng Một tháng giêng năm . . . . , tín chủ con cùng toàn thể con cháu trong nhà sửa sang lễ vật, hương hoa nước quả, thắp nén hương thơm, thành kính dâng lên trước án.

Tín chủ con có lời kính mời các cụ Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Bá Thúc Huynh Đệ, Cô Di, Tỷ Muội, nam nữ Tử Tôn nội, ngoại, cúi xin các vị thương xót con cháu, phù hộ độ trì con cháu năm mới an khang, mọi bề thuận lợi, sự nghiệp hạnh thông.

Bốn mùa không hạn ách, tám tiết được hưởng điềm lành.

Tín chủ con lại mời vong linh các vị Tiền chủ, Hậu chủ ngụ trong đất này cùng về hâm hưởng, xin ban cho sức khỏe dồi dào, vạn sự tốt lành

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin chứng giám, phù hộ độ trì.

Nam mô a di Đà Phật!

Thocung.net-theo Nghi lễ thờ cúng tại nhà (Nguyễn Quốc Thái biên soạn)

Lễ cúng giao thừa – Lễ Trừ tịch ngày 30 tết

Lễ cúng giao thừa là thời khắc mà Trời Đất giao hòa, Âm dương hòa quyện để vạn vật bừng lên sức sống mới. Đối với người Việt Nam phút giao thừa thật thiêng liêng và trang trọng. Và chiều 30 tết còn gọi là ngày trừ tịch. Lễ Trừ Tịch được cử hành đúng vào lúc giao thừa (hết giờ hợi ngày 30 sang giờ Tý mở đầu ngày mùng một tết).

Sau khi quét dọn nhà cửa cổng ngõ, sửa sang ban thờ, bỏ hết chân nhang cũ, chỉ còn lại 1 hoặc 3 chân nhang cũ đẹp nhất, đốt thêm tro bỏ vào cho đầy, cắm chân nhang đứng thẳng rồi đặt lên ban thờ. Sau đó, đại diện trong nhà có người ra nghĩa địa thắp hương Tiên tổ và họ hàng thân thích, khấn mời tổ tiên về chứng giám ngày tết của con cháu (không thắp hương mả mới).

Dựng cây nêu phía trước nhà (lệ cũ), dán câu đối, treo tranh anh, trả nợ nần, sửa cổng ngõ… Sau đó làm cỗ cúng gia thần, Gia tiên, lập ban đặt lễ tiễn quan đương niên cũ và sắm lễ chuẩn bị đón quan đương niên mới.

Theo phong tục của người Việt nam từ cổ xưa, tại thời điểm giao thừa nhà nhà đều cúng lễ ngoài trời và cúng lễ trong nhà. Trước giờ Tý phải làm lễ tiễn quan đương năm cũ sau đó đón quan đương niên mới. Đến đầu giờ Tý mọi chuyện phải xong để chuẩn bị đón giao thừa.

Mỗi năm có một vị quan đương niên nên việc làm sớ tấu cũng như lễ vật cần phải cẩn thận chú ý. Vì có 12 vị Hành Khiển và 12 Phán Quan (Phán Quan là vị Thần giúp việc cho các vị Hành Khiển). Mỗi vị làm một năm ở dưới dương gian và cứ sau 12 năm thì lại có sự luân phiên trở lại.

Vương hiệu của 12 vị Hành Khiển và các phán quan như sau:

Năm Tý: Chu vương hành khiển, Thiên Ôn hành binh chi thần, Lý Tào phán quan.

Năm Sửu: Triệu Vương hành khiển, Tam thấp lục thương hành binh chi thần, Khúc tào phán quan.

Năm Dần: Ngụy Vương hành khiển, Mộc tinh hành binh chi thần, Tiêu tào phán quan.

Năm Mão: Trịnh Vương hành khiển, Thạch tinh hành binh chi thần, Liễu tào phán quan.

Năm Thìn: Sở Vương hành khiển, Hỏa tinh hành binh chi thần, Biểu tào phán quan.

Năm Tỵ: Ngô Vương hành khiển, Thiên hao hành binh chi thần, Hứa tào phán quan.

Năm Ngọ: Tuần Vương hành khiển, Thiên hao hành binh chi thần, Vương tào phán quan.

Năm Mùi: Tống Vương hành khiển, Ngũ đạo hành binh chi thần, Lâm tào phán quan.

Năm Thân: Tề Vương hành khiển, Ngũ miếu hành binh chi thần, Tống tào phán quan.

Năm Dậu: Lỗ Vương hành khiển, Ngũ nhạc hành binh chi thần, Cự tào phán quan.

Năm Tuất: Việt vương hành khiển, thiên bá hành binh chi thần, Thành tào phán quan.

Năm Hợi: Lưu Vương hành khiển, Ngũ ôn hành binh chi thần, Nguyễn tào phán quan.

Lễ cúng giao thừa trong nhà

Sắm lễ:

Lễ vật trong lễ cúng giao thừa gồm:

+ Hương hoa, vàng mã, đèn nến.

+Trầu cau, rượu, bánh kẹo

+ Mâm cỗ mặn ngày Tết đầy đặn, thơm ngon, tinh khiết (Tùy theo sự chuẩn bị của mỗi gia chủ)

Sau khi cung kính bày lễ lên bàn thờ thì đốt nến (đèn), thắp nén hương thơm và thành kính cầu khẩn.

Văn khấn giao thừa:

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ chư vị tôn thần.
Con kính lạy ngài Kim Niên Đường cai Thái tuế Chí đức Tôn thần.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.
Con kính lạy các ngài Ngũ Phuong, Ngũ thổ Long Mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân cùng tất cả các vị Thần linh cai quản ở trong xứ này.
Con kính lạy Chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ . . . . . . . . . . . . .

Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm . . . . . .

Tín chủ (chúng) con là . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ngụ tại : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Trước án kính cẩn thưa trình:

Đông tàn sắp hết

Năm kiệt tháng cùng

Xuân tiết gần kề

Minh niên sắp tới.

Hôm nay là ngày 30 tết, chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên địa Tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm Chư linh. Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị Tôn thần, liệt vị Gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị Hương linh giáng lâm án tọa, phù thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận.

Nam mô a di Đà Phật!

Văn khấn giao thừa:

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương lai hạ sinh Di lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị Tôn thần.
Con kính lạy Long Mạch, Táo quân, Chư vị Tôn thần.
Con kính lạy Các cụ tổ tiên nội, ngoại chư vị Tiên linh.

Nay phút giao thừa vừa tới, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên Đán, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, dâng lên trước án, cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn thần, tiến cúng Tổ tiên, đốt nén tâm hương, thành tâm kính lễ.

Chúng con xin kính mời Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài thần, các ngài Bản gia Táo quân và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này giáng lâm trước hương án thụ hưởng lễ vật.

Con lại kính mời các cụ Thiên linh Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tắng Tổ Tỷ, Bá Thúc Huynh Đệ, Cô Di, Tỷ Muội, nội ngoại Gia tộc, chư vi Hương linh, cúi xin giáng về linh sàng thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ chúng con lại kính mời vong linh các vị Tiền chủ, Hậu chủ, y thảo phụ thuộc ngụ tại đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước hương án thụ hưởng lễ vật.

Cúi xin các vị phù hộ độ trì cho toàn gia chủ chúng con năm mới tốt lành, sức khỏe dồi dào, tấn tài tấn lộc, vạn sự tốt lành, vạn điều như ý.

Chúng con lễ bạc tâm thành, nhất tâm kính lễ, cúi xin phù hộ độ trì.

Nam mô a di Đà Phật!

Một bài văn khấn khác:

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế Chí đức Tôn thần, Kim niên hành binh, Công tào Phán quan.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương.
Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa Tôn thần.
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ Long Mạch Tôn thần, các ngài Tiền Chu tước, Hậu Huyền vũ, Tả Thanh Long, Hữu Bạch Hổ cùng liệt vị Tôn thần cai quản trong xứ này.

Con kính lạy Hương linh cụ : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp, năm cũ sắp qua, Năm mới sắp đến.

Tín chủ (chúng) con là: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ngụ tại: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Chúng con sắm sanh phẩm vật, hương hoa nước quả, kim ngân bạc vàng, trình cáo Tôn thần, kính rước vong linh bản gia tiên tổ chúng con là: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Có phần mộ táng tại: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Về với gia đình đón mừng năm mới, để cho con cháu được phụng sự trong tiết xuân thiên, báo đáp ân thâm, tỏ lòng hiếu kính. Cúi xin Tôn thần, Phủ thùy doãn hứa. Âm dương cách trở.

Bát nước nén hương

Thành tâm kính lễ

Cúi xin chứng giám

Phù hộ độ trì

Nam mô a di Đà Phật!

Lễ cúng giao thừa ngoài trời:

Sắm lễ:

Lễ vật trong cúng giao thửa gồm:

+ Hương, hoa, đèn nến, trầu cau, quần áo, mũ Thần linh

+ Mâm lễ mặn với thủ lợn luộc, gà trống luộc, xôi, bánh chưng.

Tất cả được bày lên bàn trang trọng đặt ở trước cửa nhà.

Mâm lễ cúng giao thừa phải được chuẩn bị chu đáo, trang trọng với lòng thành kính.

Vào đúng thờ điểm giao thừa, người chủ gia đình phải thắp đèn, nến , rót rượu, rồi khấn trước án.

Văn khấn giao thừa ngoài trời:

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương lai hạ sinh Di lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị Tôn thần.
Con kính lạy Ngài Đương niên Thiên quan (năm nào khấn danh vị của vị Hành khiển ấy) năm . . . . . các ngài Ngũ Phương, Ngũ Thổ, Long Mạch, Táo quân, chư vị Tôn thần.

Nay là phút giao thửa năm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tín chủ (chúng) con là : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ngụ tại: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Giao thừa chuyển năm

Năm cũ qua đi

Năm mới đã đến

Tam dương khai thái

Vạn tượng canh tân.

Ngài Thái Tuế Tôn thần trên vâng lệnh Thượng đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh, tảo trừ yêu nghiệt.

Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc lưu ân. Quan mới xuống thay, thế đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân ngày đầu xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sắm sửa hương hoa phẩm vật dâng lên trước án, cúng dâng Phật Thánh dâng hiến Tôn thần, đốt nén hương thơm, thành tâm bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài cựu niên đương cai, Ngài Tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần; ngài Bản cảnh Thành Hoàng Chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Phúc đức chính thần, các Ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long Mạch Tài thần, các bản gia Táo quân à chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin các vị giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho gia đình chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận, làm ăn phát đạt.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám, phù hộ độ trì.

Nam mô a di Đà Phật!

Văn khấn có thể viết vào giấy để đọc, sau khi hết 3 tuần hương thì hóa tờ giấy viết văn khấn cùng vàng mã dâng cúng. Như vậy màu sắc cũng như những điều kiêng kỵ đã nhắc để chúng ta sắm, hoặc kiêng tránh khi sửa lễ. Ngoài các lễ vật hương hoa, trầu, rượu, bánh, xôi, ch, gà còn thêm áo giấy, tiền giấy, giấy vàng… để đưa tiễn hoặc đón tiếp các vị hành khiển hàng năm, cũng như các vị Phán quan của nhà Trời.

Lưu ý:

Sau khi khấn lễ tiễn quan đương niên cũ, sẽ tiến hành lễ đón quan đương niên mới (tống cựu nghinh tân). Lễ vật cũng được chuẩn bị trước và đúng giờ phút giao thừa sẽ tiến hành thắp nhanh, làm thủ tục lễ, đọc văn khấn xong thì hóa tờ văn. Như vậy, chiều 30 và đêm 30 sẽ phải tiến hành làm lễ tất niên (chiều 30 tết), lễ trước và trong lúc Giao thừa, vừa tống cựu nghinh tân, vừa cúng lễ Tiên tổ.

Phần văn khấn thì mỗi tuần tiết có nội dung khác nhau và xin được giới thiệu hai bài văn khấn dưới đây:

Văn khấn tiễn quan Đương niên cũ:

Quốc hiệu . . . tỉnh . . . huyện . . . xã . . . thôn . . .

Ngày . . . tháng . . . năm . . .

Tên họ tín chủ . . . tuổi . . . đồng gia kính cẩn, sắm lễ vật hương đăng . . . Thành tâm dâng lên . . . Hành khiển, cùng đức Phán quan.

Kính mong Đại vương soi xét

Lượng trời chẳng ghét khoan dung

Giúp vua giữ vững ngôi Hoàng cực

Âm thỏa dương vui mát mẻ tiết xuân phong

Ơn trời đã dựng xây giềng mối

Nhờ đất mà sinh sản hợp đạo tiết lòng.

Tiết thuộc Nguyên tiêu mừng năm mới

Lễ làm trừ tịch tiễn Đại vương.

Xét thấy năm tháng qua đội ơn rất lớn,

Xem ngày vừa hết nhờ đức quan trên

Năm khác cờ hoa đón ngài trở lại

Lại nhờ ban phúc được như lòng.

Muôn trông đức Đại Vương

Kính cẩn bày lời.

Văn khấn đón quan Đương niên mới:

… Kính trông Đại Vương

Thông minh tài trí.

Văn võ Thánh thần,

Ban ân ban đức.

Ngài tôn vâng đế mệnh phân công,

Để xử lý âm dương đều thỏa mãn.

Minh bạch nơi Vương tâm chính trực,

Cai quản cương vực nhờ anh quân

Trừ tịch đã làm lễ tống cựu

Nguyên tiêu nay dâng lễ nghinh tân

Năm trước trọng trách đảm đương, đội nhờ ơn đức chính trực

Ngày nay thúy hoa lại thấy, ngửa trông lượng cả bao dung

Cúi lạy nhờ xin đức Đại vương

Kính cẩn bày lời.

Lưu ý, nếu trời mưa gió thì có thể kê ban thờ giữa nhà, đặt lễ liễn Quan đương niên cũ cũng như đón Quan đương niên mới. Có nhiều gia chủ vị trí sân thấp trũng, hoặc chật chội thì nên lập ban giữa nhà để làm lễ “tống cựu nghinh tân”. Cũng có một số gia chủ còn viết bốn chữ đại tự “Thiên quan tích phúc” (Quan nhà trời cho phúc) và treo phía trên mâm lễ.

Thocung.net-theo Nghi lễ thờ cúng tại nhà (Nguyễn Quốc Thái biên soạn)

Lễ Táo Quân ngày 23 tháng chạp

Người Việt xưa cho rằng mỗi gia đình đều có một vị thần Bếp hay còn gọi là ông Táo, Táo Quân, hay Thổ Công. Đây là vị thần trông coi mọi hoạt động của gia chủ, ngăn cản sự xâm phạm của ma quỷ vào thổ cư, do vậy theo dân gian thì đây là thần liên quan đến việc họa, phúc của mỗi gia chủ.

Theo dân gian thì Táo quân gồm có 3 vị (hai Táo ông, một Táo bà) và theo truyền thuyết về sự tích như sau: Xưa có người tên là Trọng Cao, lấy vợ là Thị Nhi, nhưng ăn ở với nhau đã lâu mà đường con cái muộn mằn, sinh ra buồn phiền, xích mích. Một hôm, Trọng Cao đánh vợ, Thị Nhi bực tức bỏ nhà ra đi và gặp Phạm Lang tạo cuộc sống mới nên vợ nên chồng. Trọng Cao ân hận, bỏ công ăn việc làm, đi khắp nơi tìm vợ và trở thành người hành khất cho qua ngày. Có lận Trọng Cao vào một nhà xin ăn, được bà chủ mang cơm ra đãi, Trọng Cao nhận ra bà chủ là Thị Nhi và bà chủ cũng nhận rõ người hành khất là chồng cũ của mình. Hai người ân hận, hàn huyên tâm sự nhưng là sợ Phạm Lang về bắt gặp thì khó nói nên Thị Nhi đã bảo Trọng Cao ẩn mình vào đống rơm ngoài vườn để nàng tìm cách lo liệu cho êm đẹp. Trọng Cao mệt mỏi ngủ thiếp đi trong đống rơm. Lúc đó, Phạm Lang nhớ ra thiếu tro bỏ ruộng, liền châm lửa đốt đống rơm. Sự việc nhanh chóng xảy ra. Thị Nhi chạy ra thấy vậy, quá xúc động thương tình liền nhảy vào đống lửa chết theo Trọng Cao. Thấy vợ chết cháy, Phạm Lang thương tiếc tiếp tục nhảy vào đống lửa đang cháy đó. Như vậy, hai ông một bà đều bị chết cháy. Thượng đế thương tình ba người sống có nghĩa, có tình nên phong cho Táo Quân và giao cho Phạm Lang là thổ công trông nom việc bếp, Trọng Cao là thổ địa trông coi việc nhà, còn Thị Nhi là thổ kỳ trông nom việc chợ búa. Tuy nhiên, cũng có truyền thuyết lại nói Thị Nhi đang hóa vàng, thấy chồng cũ lỡ vận nên đem tiền gạo ra cho nên bị Phạm Lang nghi ngờ, Thị Nhi liền nhảy vào đống lửa tự tử. Thấy vậy Trọng Cao nhảy theo vào đống lửa cùng chết cháy. Thượng đế biết sự việc phong cho làm Táo Quân.

Theo lệ thông thường thì chiều ngày 22 tháng chạp làm lễ tiễn táo quân, để ngày 23 tháng chạp ông Táo lên chầu trời, tấu trình mọi sự của gia chủ, đến trưa ngày 30 tháng chạp thì có mặt tại nhà tiếp tục công việc. Tuy vậy cho đến nay, các gia đình đa phần đều làm lễ tiễn Táo Quân lên chầu trời vào ngày 23 tháng chạp.

Theo sách Nam Định địa dư chí của Tiến sĩ đốc học Năng Tĩnh thế kỷ XIX, mục phong tục thì mũ và áo của Táo Quân màu vàng. Nhưng có sách lại nói màu sắc tùy thuộc từng năm, ứng với các hành Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.

Bài vị thờ Táo Quân thường chỉ đề: “Đông trù tư mệnh Táo phủ Thần Quân”

Hoặc đề:

“ Bản Thổ phúc đức Tôn Thần”

(Vị thần định sự phúc đức cho gia đình)

Cũng có nơi lại ghi bài vị:

“Định phúc Táo Quân”

(Ông Táo định việc Phúc)

Có người còn quan niệm Táo Quân là vị chủ thứ nhất của nhà: “Đệ nhất chi gia chủ” nên khi cúng lễ đều phải khấn Táo Quân trước. Lễ vật trên ban Thổ công, ngoài mũ, áo, hia, bài vị còn có thêm cây mía (làm gậy chống), giấy vàng, giấy bạc, trầu, cau, nước, hoa quả. Là ngày lễ lớn đặc biệt nên 23 tháng chạp thường có thêm mâm cỗ mặn (xôi, rượu, thịt), cá chép sống. Làm lễ xong sẽ phóng sinh cá ra ao hoặc ra sông hồ, cá sẽ hóa rồng đưa Thổ Công lên trời

Mỗi gia đình sau khi sắp đủ lễ vật, sẽ thắp đèn hoặc nến sáng bàn thờ rồi châm hương. Có người không dùng lửa ở đèn thờ để châm hương, mà dùng lửa khác để châm hương. Hương thường được dùng số lẻ 1, 3, 5, vì số lẻ thuộc dương. Theo dịch lý thì dương tượng trưng cho trời và cho sự nảy nở của muôn vật… Vì thế nên dùng số lẻ là vậy. Và nếu trên ban thờ có hai, ba, hay bốn bát nhang cũng đếu phải châm số lượng nén hương như nhau.

Sau khi châm hương, người gia chủ phải vái 4 vái rồi đọc văn khấn, hoặc khấn không có văn, khấn xong lại vái tạ 4 vái (vái khác với bái “cúc cung bái” khi tế). Khi vái hoặc bái, hai bàn tay áp sát vào với nhau hoặc cài ngón vào nhau đều là biểu tưởng của sự giao hòa, là cảm ứng của âm – dương nên không được chắp tay hoặc cài ngón cẩu thả, để so le. Và điều cốt yếu khi vái hoặc bái, người thực thi phải tâm thành, phải trầm tư như trước mặt mình là Gia thần, Gia tiên. Sự thành kính, nghiêm túc sẽ khiến cho Thần linh chứng giám, nếu thiếu sự thành tâm, bày lễ lên lấy lệ, khấn vái không nghiêm túc thì đó là sự nhạo báng.

Khi cháy gần hết tuần nhang, gia chủ thắp tiếp tuần nhang khác, vái 4 vái xin phép Gia thần, Gia tiên hóa vàng (đốt giấy vàng, giấy tiền). Khi hóa xong thì đổ vào đống tro một chén rượu (dân gian cho rằng đổ rượu vào đống tro thì cõi âm mới nhận được số vàng, mà cõi dương chuyển đến). Hóa vàng xong thì hạ lễ và khi hạ lễ cũng phải vái 4 vái xin phép.

Có luận điểm còn cho việc thắp 3 nén nhang là tượng trưng cho 3 ngôi Trời, Đất, Người (Thiên, Địa, Nhân) là biểu hiện tương cảm, tương ứng với nguyên lý vũ trụ phương Đông.

Theo phong tục thì ông Táo là vị thần được Thượng đế phân công cai quản ở một nhà nên khi gia đình có việc lễ đều phải kêu với ông Táo trước, để ông Táo biết việc làm của gia chủ, rồi mới lễ đến Gia tiên. Như vậy phần văn khấn Táo Quân trước, rồi mới khấn lễ tại ban thờ Gia tiên. Nếu ban thờ Gia thần cùng chung với ban thờ Gia tiên (hoặc chỉ thêm một bát hương Gia thần cao hơn bát hương Gia tiên một chút) thì văn khấn phải đọc phần Gia thần (Táo Quân) trước rồi sau đó mới khấn đến Gia tiên.

Sắm lễ:

Việc cúng tiễn ông Táo được thực hiện tại gia. Lễ cúng ông Táo gồm có:

+ Một mâm cỗ mặn, bánh, kẹo, trầu cau, rượu…

+ Hương thơm, lọ hoa tươi, cùng các loại quả tươi đẹp.

+ Ba bộ mũ áo, hia hài Táo Quân cùng vàng nén

+ Ba con cá chép để Táo Quân cúng bay lên Trời.

Bài văn khấn ông Táo lên chầu Trời (ngày 23 tháng chạp)

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con kính lạy ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân.

Tín chủ (chúng) con là: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ngụ tại: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hôm nay ngày 23 tháng chạp, tín chủ chúng con thành tâm sắm sủa hương hoa phẩm vật, xiêm hài áo mũ, kính dâng tôn thần. Thắp nén tâm hương tín chủ con thành tâm kính bái. Chúng con xin kính mời ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân hiển linh trước án thụ hưởng lễ vật.

Cúi xin Tôn thần gia ân xóa tội cho mọi lỗi lầm trong năm qua gia chủ chúng con sai phạm. Xin tôn thần ban phước lộc, phù hộ toàn gia chúng con, trai gái, trẻ già sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành.

Chúng con lễ bạc tâm thành, kính lễ cầu xin, mong tôn thần phù hộ độ trì.

Nam mô a di Đà Phật!

Bài khấn nôm ngày 23 tháng chạp

Hôm nay là ngày … tháng … năm ……

Tôi tên (hoặc con) là … cùng toàn gia ở thôn … xã … huyện … tỉnh …

Kính lạy đức “Đông trù tư mệnh Táo phủ Thần Quân”

(Có thể khấn thêm)

“Thổ địa Long mạch Tôn Thần”

Hàng năm gặp tiết hết năm, tháng vừa cuối chạp

Gia đình sửa lễ bạc dâng lên

Cảm tạ phúc dầy nhờ Thần phù hộ

Kính mong thần tấu bẩm giúp cho:

Bên trong nếp sống rất hòa, ngoài mặt dám rằng cũng đẹp

Cảm thông xin tấu thực thà

Cầu trông giúp đỡ lợi lộc

Người Người no ấm, cả nhà thêm tiếng tốt lẫy lừng.

Việc việc thành công, một cửa ngút khí lành man mác

Muôn trông ơn đức vô cùng vậy!

Cẩn cốc (Vái 3 vái)

Một bài khấn dân gian khác (ngày 23 tháng Chạp)

Kính lạy ngài “Đông trù tư mệnh Táo phủ Thần Quân”

Con là … đồng gia … ở thôn … xã … huyện … tỉnh …

Nhân ngày 23 tháng Chạp, gia chủ chúng con, sửa biện hương hoa, phẩm vật áo mũ:

Kính cẩn dâng lên, dốc lòng bái thỉnh

Phỏng theo tục lệ, kính lạy Gia thần

Đại xá lỗi lầm, gia ân giáng phúc

Ban tài ban lộc, giúp đỡ toàn gia

Lớn bé vui hòa, khang ninh thịnh vượng

Cẩn cáo.

Ông Táo hay thần bếp chính là người mục kích sự làm ăn của mọi nhà. Ngày ông Táo về chầu Trời được xem như ngày đầu tiên của tết Nguyên Đán. Sau khi tiễn đưa ông Táo người ta bắt đầu dọn dẹp nhà cửa, lau chùi đồ cúng ông bà Tổ tiên, treo tranh, câu đối và cắm hoa ở những nơi trang trọng để chuẩn bị đón Tết.

thocung.net-theo Nghi lễ thờ cúng tại nhà (Nguyễn Quốc Thái biên soạn)

Những ngày lễ tiết tiêu biểu trong năm

Lễ tiết trong một năm thường có: Tết Nguyên Đán, lễ Thượng Nguyên, lễ các Tổ nghề (tháng 2 âm lịch), tiết thanh minh (tháng 3 âm lịch), Tết Hàn Thực (ngày 3 tháng 3), Tết Đoan Ngọ (ngày mùng 5 tháng 5), lễ Thất Tịch (ngày 7 tháng 7), Lễ Trung Nguyên (ngày 15 tháng 7), tết Trung Thu (ngày 15 tháng 8), lễ Trùng Cửu (ngày 9 tháng 9), lễ Trùng Thập (ngày 10 tháng 10). Còn tháng 11 và tháng Chạp thời tiết khô ráo thường xây sửa mộ, bốc mộ, lễ Khổng Tử, danh y, lễ hiến xảo, lễ Thần Tài.

Tết Nguyên Đán là tết đầu năm (Nguyên là bắt đầu một năm, Đán là buổi sớm) mở đầu cho một năm mới. Tết được mở đầu tử ngày 1 tháng giêng. Tháng giêng là tháng Dần. Đây là tháng vừa hết mùa đông giá lạnh, mở đầu cho mùa xuân ấm áp, cây cỏ đâm chồi nảy lộc, trăm hoa đua nở, lòng người phấn chấn hy vọng một mùa xuân mới với những thành công và thắng lợi mới.

Trong sách sử cũ cho biết từ đời nhà Hạ ở Trung Quốc (từ 2205 trước Công Nguyên (TCN) đến 1766 TCN) đã chọn tháng Giêng, tháng đầu trong năm là tháng Dần. Tuy về sau, các đời Ân, Chu, Tần Thủy Hoàng lại thay đổi nhưng đến đời Hán Vũ Đế (140 TCN) vẫn chọn tháng đầu năm là tháng Dần như nhà Hạ và được duy trì đến ngày nay.

Nhân dân Việt Nam chọn tết Nguyên Đán là lễ tiết quan trọng nhất trong năm và đã trải qua hàng ngàn năm được duy trì như ở Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên, tết Nguyên Đán đã trở thành niềm vui của cả dân tộc. Mọi tầng lớp, mọi độ tuổi trong xã hội, dù giàu có hay nghèo túng, bình dân đều coi tết Nguyên Đán là sinh hoạt văn hóa không thể thiết trong năm.

Tết đến, mọi con đường xóm ngõ, nhà cửa được quét dọn sạch sẽ. Từ các vật dụng trong nhà, nồi niêu bát đũa cũng được lau chùi, cọ rửa chu đáo để đón chào một năm mới cho may mắn. Người giàu có dư thừa thì vui vẻ đón Tết sao cho may mắn. Người nghèo túng cũng cố trả hết nợ nần để tâm hồn thanh thản, có ít vui ít, có nhiều vui nhiều, mọi người đều lo lắng chuẩn bị cho một mùa xuân mới với tràn đầy niềm hy vọng mới. Do vậy từ giàu đến nghèo đều cố tạo một diện mạo ngày xuân tươi vui sau một năm lao động vất vả.

Trong ngày tết, người thân được sum họp, chia sẻ nỗi vui, buồn trong năm. Bạn bè được gặp gỡ tay bắt mặt mừng chúc nhau một năm mới thành đạt được thắng lợi mới. Đây còn là cơ hội để đền ơn đáp nghĩa, ôn cô tri tân và dưới mái đình, mái chùa, từ đường dòng họ, bên cạnh bàn thờ Gia tiên mọi nỗi lòng được cởi mở, mọi tâm niệm đối với Phật, Thánh, Gia thần, Gia tiên được bộc lộ để đạt được ước nguyện một năm mới công tác tiến bộ, buôn bán đắt hàng, sức khỏe dồi dào, cuộc sống hạnh phúc, mùa màng bội thu, hy vọng “phú, quý, thọ khang, ninh”.

Theo tục lệ cổ truyền của dân tộc ta thì tết nguyên đán phải kể từ chiều 23 tháng chạp. Đây là ngày ông Táo phải lên chầu trời để trình với Ngọc Hoàng thượng đế về mọi hành vi của gia chủ, vì thế có tục tiễn chân ông Táo chầu Trời.

thocung.net-theo Nghi lễ thờ cúng tại nhà (Nguyễn Quốc Thái biên soạn)